Po wielkiej wojnie (1410-1411) i klęsce pod Grunwaldem, państwo zakonne dotknął wewnętrzny kryzys. 14 marca 1440 r. niezadowoleni z rządów krzyżackich przedstawiciele rycerstwa i miast powołali Związek Pruski. Skierowany był przeciw monopolowi gospodarczemu i politycznemu krzyżaków i dążył do uzyskania praw, które były powszechne w sąsiednich państwach, a zwłaszcza w Polsce. 4 lutego 1454 roku Tajna Rada Związku wypowiedziała posłuszeństwo wielkiemu mistrzowi i wywołała powstanie zbrojne. Opanowano prawie wszystkie miasta pruskie.
6 marca 1454 roku, na prośbę posłów Związku Pruskiego, król Polski Kazimierz Jagiellończyk wydał akt inkorporacji Prus i wypowiedział wojnę krzyżakom.
Po jej wybuchu Malbork został oblężony przez wojska polskie i oddziały miasta Gdańska. Kiedy zakon krzyżacki nie był już w stanie sumiennie opłacać swoich zaciężnych żołnierzy broniących zamku, ci sprzedali go królowi polskiemu. 8 czerwca 1457 roku Kazimierz Jagiellończyk wkroczył do Malborka, przejmując go na rzecz Polski, a dwa dni później przyjął w Wielkim Refektarzu hołd nowych poddanych.
Trwająca trzynaście lat wojna polsko-krzyżacka zakończyła się 19 października 1466 roku podpisaniem pokoju w Toruniu. Królestwo Polskie odzyskało Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską i michałowską oraz uzyskało Warmię i Powiśle z Żuławami.
___________________________
il. 1
Król Kazimierz Jagiellończyk
Kopia portretu z ok. 1645 r. z ratusza w Toruniu
Muzeum Zamkowe w Malborku, nr inw. MZM/MRT/7
il. 2
Faksymile dokumentu z pieczęcią króla Kazimierza Jagiellończyka potwierdzającego przywileje miasta Malborka, 4 VI 1457 (oryginał: Archiwum Państwowe w Gdańsku)
Muzeum Zamkowe w Malborku, nr inw. MZM/DH/575
